Physics 10: Week 7

Aidin Biibosunov

Created: 2024-10-15 Tue 21:25

1. Физикада векторлор

Сабактын максаттары: Сабактын аягына чейин окуучулар:

  1. Векторду аныктап, скалярдык жана вектордук чоңдуктарды айырмалап биле алышат.
  2. Векторлорду графикалык түрдө чагылдырууну үйрөнүшөт (баалуулугу жана багыты менен).
  3. Негизги вектордук операцияларды жүргүзүшөт (кошуу, кемитүү).
  4. Векторлорду огу боюнча компоненттерге ажыратууну билишет.

—

### Сабактын түзүлүшү

#### 1. Киришүү (5 мүнөт)

  • Кызыктыруу: "Скорость жана ылдамдык деген эмне?" деген суроо менен сабакты баштап, скалярдык жана вектордук чоңдуктарга киришүү.
  • Максаттын түшүндүрмөсү: Сабакта эмне жөнүндө сүйлөшөбүз—векторлорду түшүнүү жана аларды физикада колдонууну үйрөнүү. Реалдуу мисалдар: которулуш, күч, ылдамдык.

#### 2. Скалярдык жана вектордук чоңдуктар (10 мүнөт)

  • Аныктама жана салыштыруу:
    • Скалярдык: Жөн гана чоңдугу бар өлчөм (мисалы, масса, температура, убакыт).
    • Вектордук: Чоңдугу жана багыты бар өлчөм (мисалы, которулуш, ылдамдык, күч).
  • Класс активдүүлүгү: Тактага чоңдуктарды жазып, аларды скаляр же вектор деп бөлдүрүү.

#### 3. Векторлорду чагылдыруу (10 мүнөт)

  • Графикалык чагылдыруу:
    • Вектор жебелери: узундугу - чоңдугу, багыты жебенин багыты менен белгиленет.
    • Векторлорду графикке чийүүнү көрсөтүү.
  • Негизги терминдер: Чоңдук, багыт, натыйжалуу вектор.
  • Класс активдүүлүгү: Тактага бир нече векторду чоңдуктары жана багыттары менен чийип көрсөтүү. Окуучулар өздөрү дептерине чийишет.

#### 4. Векторлорду кошуу жана кемитүү (10 мүнөт)

  • "Башынан аягына чейин" ыкмасы:
    • Векторлорду кошууну башынан аягына чейин кошуу ыкмасы менен түшүндүрүү.
    • Векторду кемитүү: кемитиле турган векторду тескери багытта коюп кошуу.
  • Мисал: Эки векторду графикалык жана алгебралык түрдө кошуу (мисалы, учактын ылдамдыгын жана шамалды кошуу).
  • Класс практикалык жумуш: Окуучуларга графикалык кагазда векторлорду кошуу жана кемитүү боюнча көнүгүүлөрдү жасатуу.

#### 5. Векторлорду компоненттерге ажыратуу (7 мүнөт)

  • Киришүү:
    • Векторлорду перпендикулярдык компоненттерге (x жана y огунда) бөлүп чагылдыруу.
    • Негизги тригонометрияны колдонуп (синус, косинус) компоненттерди табууну түшүндүрүү.
  • Мисал: Бир векторду компоненттерге ажыратуунун мисалын көрсөтүү.
  • Класс практикалык жумуш: Векторду берип, анын x жана y компоненттерин эсептетүү.

#### 6. Жыйынтык жана үй тапшырма (3 мүнөт)

  • Кайра баяндоо: Векторлор, векторлорду кошуу жана компоненттерге ажыратуу боюнча негизги түшүнүктөрдү кайталоо.
  • Үй тапшырма: Векторлорду кошуу, кемитүү жана компоненттерге ажыратуу боюнча тапшырмаларды берүү.

—

Керектелүүчү материалдар:

  • Ак такта жана маркер
  • Графикалык кагаз
  • Векторду чийүү үчүн сызыкча

Баалоо:

  • Окуучулардын класс активдүүлүгүнө катышуусу.
  • Вектордук кошуу жана компоненттерди эсептөө тапшырмаларын текшерүү.

2. Vectors in Physics

Lesson Objectives: By the end of the lesson, students will be able to:

  1. Define a vector and differentiate between scalar and vector quantities.
  2. Represent vectors graphically (with direction and magnitude).
  3. Perform basic vector operations (addition, subtraction).
  4. Resolve vectors into components along the x- and y-axes.

—

### Lesson Structure

#### 1. Introduction (5 minutes)

  • Hook: Begin with a quick question: "What is the difference between speed and velocity?" to introduce the concept of scalars vs. vectors.
  • Objective Overview: Briefly explain what will be covered—focus on understanding and using vectors in physics. Mention real-life examples like displacement, force, and velocity.

#### 2. Scalar vs. Vector Quantities (10 minutes)

  • Definition and Comparison:
    • Scalar: A quantity with only magnitude (e.g., mass, temperature, time).
    • Vector: A quantity with both magnitude and direction (e.g., displacement, velocity, force).
  • Class Activity: List quantities on the board and have students categorize them as scalar or vector.

#### 3. Representing Vectors (10 minutes)

  • Graphical Representation:
    • Introduce vector arrows: length represents magnitude, arrow points in the direction.
    • Demonstrate how to draw vectors on a graph.
  • Key Terms: Magnitude, direction, resultant vector.
  • Class Activity: Draw a few vectors with given magnitudes and directions on the board. Have students do the same in their notebooks.

#### 4. Vector Addition and Subtraction (10 minutes)

  • Head-to-Tail Method:
    • Explain vector addition using the head-to-tail method.
    • Subtracting vectors: Reverse the direction of the vector to be subtracted and add it.
  • Example: Add two vectors graphically and algebraically (e.g., velocity of a plane with wind).
  • Class Practice: Have students practice adding and subtracting vectors on graph paper.

#### 5. Vector Components (7 minutes)

  • Introduction:
    • Explain how vectors can be resolved into perpendicular components (x and y axes).
    • Show how to use basic trigonometry (sine, cosine) to find components.
  • Example: Work through an example of resolving a vector into components.
  • Class Practice: Provide a vector and ask students to calculate its x- and y-components.

#### 6. Summary and Homework (3 minutes)

  • Recap: Go over the key concepts of vectors, vector addition, and components.
  • Homework: Assign practice problems involving vector addition, subtraction, and resolving vectors into components.

—

Materials Needed:

  • Whiteboard and markers
  • Graph paper for students
  • Ruler for vector drawing

Assessment:

  • Observe student participation during the class activities.
  • Check their vector addition and component calculations during practice.